Ömerli

Tarih ve Coğrafya

          Ömerli İlçesi hakkında henüz bilimsel değer taşıyan bir belgeye rastlanmamakla beraber tarihi eser kalıntılarından pek çok sonuçlar çıkarılabilmektedir. Yapılan bir araştırmada şu bilgilere yer verilmiştir: "Bugün'ün (Ömerli İlçesi) Maserti köyünün kimin tarafından ne zaman kurulduğu kesin olarak bilinmemektedir. Kazılara göre İlçe merkezi ile Fafit ( şimdiki Beşikkaya Köyü ) köyünün taş kemer, kubbe mimari yönünden benzerlikleri ilginçtir ve bu mimari tarzı ilkönce uygulayan Sümerler, Asurlardır. Tarihte yukarı Mezopotamya olarak anılan ve Ömerli'yi de içine alan kısmında Asur devleti kurulmuştur. İlçe tarihinin, civarindaki Yaylatepe (Hırbatok), Göllü, İkipınar, Beşikkaya ( Fafit ) , Maserti Harabeleri incelendikçe çok eski olduğu, Asurlar, Persler, Romalılar, Bizanslılar ve Türk İslam Devletlerinin hakimiyetinde kaldığı zaman zaman elde edilen paralardan ve heykellerden bilinir.

          İlçe merkezinde tarihi eser olarak Süryanilere ait harabe halini alan bir kilise vardır. Ne zaman kurulduğu belli değildir. Ömerli İlçesi ve çevresi için elde edilen belgelerin en eskileri Asurlara aittir. M.Ö.1305 - 1274 tarihlerinden kalma kitaplarda Kaşinarı Dağlarından bahsedilmektedir.           Bahsedilen bu yer Turabin'i yani Midyat, Ömerli, Mardin ve Cizre bölgelerini kastetmektedir. Daha sonraki Roma ve Bizans kaynaklarında, Yunan yazarlarından Arrıanus ve Ptolemaeus'un eserlerinde Masion Dağı tabiriyle Mardin-Midyat havzasından bahsedilir. Bu havzanın en önemli merkezi de muhakkak ki Fafit (Beşikkaya Köyü) şehridir. M.S. 589 tarihinde bu mıntıkada toplu halde Süryani, Nasturi, az miktarda Kildani ve Mahalmi yaşamıştır. M.S.1609 yıllarında Patrik Softo zamanında Müslümanlığı kabul etmişlerdir. Şehrin bir kaç devre geçirdiği yapılan kazılarda alt alta çıkan birkaç bina temelinden anlaşılmaktadır.                    Mozaik tabanlı evler, kuyumculuk sanayin de kullanılan beyaz toz, Asur, Pers, Bizans,  Arap, Osmanlı Devrine ait çeşitli paralar, heykel ve heykelcik, kilden testi ve küpler üzerindeki çeşitli motifler, resimler, süs eşyaları çıkan mahsullerin başlıcalarıdır. Bilhassa Sümer ve Asurlular Heykeltıraşlığa ve Kral heykellerine önem verdiği için kazı neticesinde heykellere fazla rastlanması şehrin kuruluşunu eskilere götürür. 1071 Malazgirt Meydan muharebesinden sonra doğudan gelen Türk akıncılarının, batıya geçerken bu yörede kaldıkları Süryani Kadim tarihinden anlaşılmaktadır.

          1517 tarihinde Yavuz Sultan Selim Han'ın Mercidabık ve Ridaniye Savaşlarından sonra Mardin ve  Yöresi Osmanlı İmparatorluğu'na ilhak olmuştur. Bugüne değin de Türk olagelmiştir.                

          Ömerli İlçesi (Maserti Köyü) Cumhuriyet devrinde Savur'a bağlı bir Bucak iken 1953 yılında ilçe olmuştur. Bucak Merkezi önceleri Metina ( Ovabaşı ) köyünde iken 1925 yılında Maserti' ye nakledilmiştir ve ilk Nahiye Müdür’de Kemal Efendi'dir.

          İlçe Merkezi, İl merkezine 28 Km uzaklıkta ve doğusunda kalmaktadır. İlçe, doğusunda Midyat, batısında Yeşilli, güneyinde Nusaybin ve İl merkezi, kuzeyinde Savur İlçesiyle komşudur. İlçenin toplam yüzölçümü 409 Km2 kadardır.

          İlçe sınırları içindeki arazi yapısı, birbirlerini izleyen ters kompartıman şeklinde olup, genel olarak kuzey - güney doğrultusunda bölünmüş derelerin etrafındaki rakımı 1100 ile 800 metre civarındaki tepelerden meydana gelmektedir. Arazi yapısı kapalı olup, boyu 0.50 metre ile 3.5 metre arasında değişen meşelik bitki örtüsüyle kaplıdır. Bitki örtüsünün yoğunluğu kuzeye doğru azalmaktadır. İlçe sınırları içerisinde kaynak veren derelerin de yardımıyla vadilerdeki kısmen düz araziler sulanabilmektedir.

          İlçede karasal iklim yaşanmaktadır: Yaz aylarında sıcaklık ve yağış düşüklüğü, Kış aylarında sert soğuk ve kar yağışı gözlenmektedir. Zaman zaman aşırı kar yada aşırı yağmur yağışının kaydedildiği mevsimler mevcuttur.

SOSYAL DURUM           Mardin - Midyat  karayolu üzerinde bulunan İlçeye bir yabancı geldiğinde İlk bakışta özellik taşımayan betonarme ve taş binalardan oluşan topluca bir ilçe görecektir. Yaklaşık 479 adet çeşitli alanlarda iş yapan esnaf ana cadde durumundaki Hürriyet  caddesi boyunca yerleşmiştir. Hemen her alanda tüketim malları bulunmaktadır. Ancak küçük sanayi niteliğindeki iş kolları zayıftır.

Merkez ve köylerde evler genellikle yığma taş şeklinde yapılmıştır ve  5 katı geçmemektedir.           İlçe merkezinde yaşam olduğundan bu yana, köyleri de etkileyecek bir biçimde birbirine muhalif ama kökende akraba iki aşiretin etkinliği ve çekişmesi toplumsal yaşamı belirlemiştir. Yapılan araştırmalar Şindi (Atmanki) ve Bekiroğlu (Mahmutki) aşiretlerinin 150 - 200 yıl önce yörenin özelliklerinden kaynaklanan nedenlerle akraba iken ayrışarak ortaya çıktıklarını, daha sonra da toplumsal yaşayış, siyaset, ekonomik girişim gibi alanlarda  farklılaşmanın büyüyerek katılaştığını; ancak son yıllarda eğitilmiş ve ekonomik durumu iyileşmiş kuşakların yardımıyla ayrışmanın yumuşadığını, öngörülemeyen bir gelecekte tümüyle ortadan kalkabileceğini ortaya koymaktadır. Halk ile Devlet birimleri arasında giderek artan ve verimli olduğu gözlenen iletişim vardır. Memurlarımız en uç köydeki yurttaşı ile bile samimiyetle ilgilenirken vatandaşın da duraksamadan dairelere gelip sorununa yanıt arama rahatlığına ulaştığı anlaşılmaktadır.

          Tüm çabalara karşın İlçedeki işsizlik sorunu çözülememektedir. Asıl geçim kaynağı bağcılık ve kısmen hayvancılıktır. Irak ile Habur sınır kapısından yürütülen sınır ticareti zaman zaman krizler nedeniyle kesintiye uğradığında İlçe halkının işsizliği ve geçim sıkıntısı çok daha yoğun olarak gözlenmektedir.

          Kentte kültürel ve eğlenceye dönük etkinlikler yeterince yapılamamaktadır. Ancak gezi, tiyatro, turnova, düğün vb. gibi etkinliklerle ve köylerde Kaymakamlığın, İlin çeşitli kuruluşlarının bazı etkinlikleri ile toplum hareketlendirilmeye çalışılmaktadır.

          İlçe merkezi ve tüm köylerde elektrik kullanılmaktadır. Ancak daha önce terör nedeniyle boşalan köylerimizin, köylerine dönmeleri neticesinde köylerimizin tümüne elektrik verilmiştir. Bölgedeki elektrik dağıtım sisteminin yetersizliğinden ve aşırı kullanımdan kaynaklanan özellikle Kış aylarında daha fazla zorluğu çekilen voltaj düşüklüğü ve sıkça yaşanan elektrik kesintisi söz konusudur. Köylerimizde ve İlçe Merkezinde 2007 yılı içinde toplam 4391 abone elektrik kullanmaktadır.

          İlçe Merkezinin içme suyu Kayaüstü ve Dereyanı su tesisleri ile merkezdeki kaynak kuyudan temin edilmektedir. Köylerin su ihtacının karşılanması amacıyla 1974 yılından beri devam eden Hırhırok Grubu İçme Suyu Projesiyle 20 köyümüze su verilmesi gerekirken elektirk borcundan dolayı faaliyete geçilememiştir. Su verilemeyen köylerimize su verilmek için gerekli çalışmalar devam etmiştir. Daha önce Ömerli İlçesine bağlı köylerden Beşikkaya, Tekkuyu, Göllü ve Kaynakkaya köylerine sondaj kuyusu açılarak su ihtiyaçları giderilmiştir. Köye dönüş izni verilen köylerimizin su ihtiyaçlarını karşılamak üzere bütün köylerimize sondaj açılmış olup, motopomp siparişleri yapılmış Köy hizmetleri tarafından takıldıktan sonra köylerin su ihtiyaçlarının büyük bir kısmı giderilmiş olacaktır. Yapılan kanalizasyon İlçenin tümünü kapsamamaktadır. Ömerli Devlet Hastanesi, Göllü ve Beşikkaya köylerinde olmak üzere 2 adet Sağlık Ocağı bulunmaktadır.  Beşikkaya Sağlık Ocağı hizmet binası tamamen, lojmanları kısmen yıkılmış olup genel bir onarım personel, araç, gereç ihtiyacı bulunmaktadır. İlçeye bağlı 9 köyde Sağlık evi olup, İkipınar ve Kayadere  sağlık evlerinde 1’er  vekil ebe, Göllü Sağlık Evinde 1 Sözleşmeli ebe, 1 hemşire, Çınaraltı Sağlık Evinde 1 Sözleşmeli ebe  görev yapmaktadırlar, Kocakuyu sağlık evi kapalı  genel onarım, personel ve araç  gereç ihtiyacı bulunmaktadır. Kaynakkaya Köyü sağlık evi hizmet binası ve lojmanı 2004’ de onarılmış olup, gerekli malzemesi temin edilmiştir. Kocakuyu Köyü, Kayagöze Köyü, Kayaballı Köyü, Kocasırt Köyü, Tokdere Köyü sağlık evleri araç – gereç ve personel yokluğundan kapalı bulunmaktadırlar.

          İlçeye bağlı  köylerimizin hepsinde telefon bulunmakta iken 1992 ve daha sonraki yıllarda boşalan ve şu anda dolu olan köylerimizin bir kısmına telefon getirilmiş, diğer köylerimize de telefon getirilmeye çalışılmaktadır. Diğer köylerimizin tümünde telefon getirilmiştir. İlçemize bağlı Çınaraltı, Kaynakkaya, Kayaüstü ve Alıçlı köylerinde birer santral bulunmaktadır.  Göllü ve Beşikkaya Köylerinde radyolinkten numara alan 20 abone bulunmaktadır.

          İlçe merkezi ve köylerimizde yaşayan insanların İslam dinine inandıkları ve Şafii mezhebine bağlı oldukları bilinmektedir. İlçe merkezinde 6 cami ibadete açıktır. Köylerimizin tamamında cami ve imamı vardır ve ibadete açıktır. Ancak daha önce terör nedeniyle boş olupta şu anda dolu olan Taşlıca köyü dışındaki köylerimizin imamları bulunmamaktadır. Bu camileri imamların atanması uygun olacaktır.

          İlçede gençlerin spora yönelik ilgi düzeyi yüksektir. Özellikle her yaştan gencin bulabildiği her alanda top koşturduğunu  görmek mümkündür. Ömerli Belediye Spor adıyla hevesli ve amatör ruhlu gençlerin kurduğu takım halen Mardin'in İlçeleri arasında kendi kümesinde üst sıralardadır. Ne var ki bu takımın kaynak sorunu olduğu gibi spora düşkün insanların kullanabileceği futbol sahasının yapılması için Ömerli İlçesi Köylerine Hizmet Götürme Birliği tarafından semt futbol sahası yapılması için arsa satın alınmıştır. Spor ve Gençlik İl Müdürlüğü tarafından semt sahasının  büyük bir bölümü tamamlanmış bulunmaktadır. 2006 yılında  futbol müsabakaların hizmetine açılmıştır. Ömerlide Süleyman GEYİK tarafından kurulan Dayı-Yeğen spor kompleksi ( Halı saha) spor severlerin hizmetine sunarak gençlerin kahve köşelerinden alıkonmasına sebep olmuştur. İlçede işsizlik oranı hayli yüksektir. Bunun bir sonucu olarak 6 adet kahvehane, 3 adet İnternet Cafe,  ve 3 adet lokanta bulunmakta olup, kahvehaneler günün her saatinde dolu olarak işlemektedir.

Kaynakça: http://www.omerli.gov.tr