top of page
cihadoguz47

Kiliseler

Güncelleme tarihi: 20 Şub 2019

MARDİN'DEKİ KİLİSELER

Mor Yusuf Kilisesi (Merkez)


Mardin il merkezinde bulunan bu kilise Ermeni Meclis-i Mebusan üyesi Hovsep Kazasyan’ın önderliğinde ve Ermeni Katolik cemaatinin katkılarıyla Patrik VIII.Grigoryus tarafından Mardin Metropolitliğine getirilen Melkun Nazaryan tarafından yaptırılmıştır. Mimari Lole’dir. Kilisenin yapımına 1864 yılında başlanmış ve 1894 yılında da ibadete açılmıştır. Ayrıca kilisenin yanına ruhbanların ikametine ayrılan bir bina ile ruhban okulu da eklemiştir.

Kilisenin yapımı sırasında temellere rutubeti önlemek için tuzlar dökülmüş ve bundan sonra da temeller atılmıştır. Kilise kesme taştan bazilika planında olup, üzeri düz bir dam ile örtülüdür. İbadet mekânının içerisinde 21 sütun bulunmaktadır. Ayrıca altı apsisi ve koro balkonuna yer verilmiştir.

Meryem Ana Kilise ve Manastırı (Merkez)

Mardin il merkezinde bulunan bu kilisenin cemaati yeterli olmadığından uzun süre kendi halinde kalmış, l958 yılında ana caddenin genişletilmesi sırasında yıkılmıştır. Kilise, Patrik Antuan Semheri tarafından 1860 yılında yaptırılmıştır.

Kesme yöresel taştan yapılan kilise dikdörtgen planlı olup, ibadet mekanı 21 sütun ile üst örtüyü taşımaktadır. Kilise, patriğin oturduğu yer ve İncil okunan bölümlerdeki üzüm salkımı motifleri ile dikkati çeken bir yapı görünümündeydi.

Kilisenin yanında bulunan ve Antakya Patrigi İğnatios Benham Banni tarafından 1895 yılında yapılan patrikhane günümüzde Mardin Müzesi olarak kullanılmaktadır.

Meryem Ana Kilisesi (Merkez)

Mardin Savur Kapı Mahallesi’nde bulunan kilisenin kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. 1857’de ibadete açılmıştır.

Kesme taştan yapılmış, üzeri dam ile örtülü kilise uzun süre terkedilmiş ve günümüze yıkık bir durumda gelmiştir.

Mor İvennis Kilisesi (Merkez)

Mardin, Eski Kale Köyü’nün güney doğusunda bulunan bu kilise 793 yılında Mor Circis Kilisesi ile birlikte yaptırılmıştır.

Kilise kesme taştan olup üzeri düz bir dam ile örtülmüştür.

Mor Circis Kilisesi (Merkez)

Mardin Eski Kale Köyü’nün kuzeybatısında bulunan bu kilise Mor İvennis Kilisesi ile birlikte 793 yılında yaptırılmıştır.

Kilise kesme taştan olup üzeri düz damla örtülmüştür.

Mor İliye Kilisesi (Merkez)

Mardin Çiftlik Köyü’nde bulunan bu kilisenin yapım tarihini belirten bir kitabe veya belgeye rastlanılmamıştır.

Kesme taştan, dikdörtgen planlı olarak yapılan kilisenin yanında ayrı bir bölüm halinde, alçak tavanlı iki oda bulunmaktadır. Bu bölümün ruh ve sinir hastalıkları tedavisinde yararlanıldığına inanılmıştır. Kilisenin Taka diye isimlendirilen bu bölümü ziyaret edilmektedir.

Mor Yakup (Mor Kuryakus) Kilisesi (Merkez)

Mardin Bülbül Köyü’nde bulunan bu kilisenin kitabesi bulunmadığı gibi kaynaklarda da yapım tarihini gösteren bir bilgiye rastlanılamamıştır. Bununla beraber III.yüzyılda manastır kilisesi olarak yapıldığı söylenmektedir.

Kesme taştan düz damlı olarak yapılan kilisede bezeme elemanlarına rastlanılmamıştır.

Meryem Ana Kilisesi (Merkez)

Mardin Göllü Köyü’nde bulunan bu kilisenin yapım tarihi bilinmemektedir. Kesme taştan yapılmış olan kilise yıkık durumdadır.

Mor Yuhanna Kilisesi (Merkez)

Mardin Dereiçi (Kıllıt) Köyü’nde bulunan bu kilise 370 yılında yapılmıştır. Kesme taş ve moloz taştan yapılan kilise dikdörtgen planlıdır. Üzeri düz bir dam ile örtülüdür.

Mor Babi Kilisesi (Nusaybin)

Mardin Nusaybin ilçesi Günyurdu Köyü’nün kuzeybatısında bir tepede bulunan bu kilisenin yapım tarihi bilinmemektedir.

Kilise, kayaların yontulmasıyla yapılmıştır. Bu nedenle de Mağara veya Yeraltı Kilisesi olarak da tanınmaktadır.

Mor Aho Kilisesi (Nusaybin)

Mardin Nusaybin İlçesi Günyurdu Köyü’nün kuzeyinde bir tepe üzerinde bulunan kilisenin yapım tarihi bilinmemektedir. Patrik III.Yakup döneminde kiliseye bazı ilaveler yapılmıştır.

Kilise moloz taştan ve dikdörtgen planlı olarak yapılmış, üzeri düz bir dam ile örtülmüştür.

Mor Şemun Kilisesi (Nusaybin)

Mardin Nusaybin İlçesi Günyurdu Köyü’nün kuzeyinde bulunan bu kilisenin yapım tarihi bilinmemektedir. Kitabesi günümüze gelememiştir. Kaynaklarda da onunla ilgili yeterli bir bilgiye rastlanamamıştır. Bununla beraber yapı üslubundan IIIV.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır.

Kesme taştan yapılmış olan kilise dikdörtgen planlıdır ve üzeri de düz bir damla örtülmüştür.

Mor Yuhanna Kilisesi (Nusaybin)

Mardin Nusaybin ilçesinde Turabdin Dağı’nın kayalık yamacında yer alan kilisenin yanında müştemilat yapıları bulunmaktadır. Halk arasında “Deyr-Gazel” diye bilinmektedir. Mar Evgin Manastırı'na 5 km uzaklıktadır.

Kilisenin yapımında kesme taş ve kayalardan yararlanılmış olup, dikdörtgen planlıdır. Üzeri düz bir damla örtülmüştür. Kilise içerisinde bezeme elemanlarına rastlanılmamıştır.

Mor Sumuni Kilisesi (Nusaybin)

Mardin Nusaybin ilçesi Eski kale Köyü’nün güneyinde bulunan bu kilise kaynaklardaki bilgilerden öğrenildiğine göre, 793 yılında yapılmıştır.

Yapımında kesme taş kullanmıştır. Dikdörtgen planlı olup, üzeri düz bir damla örtülmüştür.

Anıtlı Köyü Hah Kilisesi

Köyde Süryanilerin 9 asır boyunca metropolitlik merkezi olarak kullandığı Mor Sobo Katedrali ile muhteşem mimariye sahip Meryem Ana Kilisesi görenleri adeta büyülüyor. Midyat'ın eski ismi ''Hah'' olan tarihi Anıtlı köyü, ilk kez görenleri adeta büyüleyen eserleriyle turizme kazandırılmayı bekliyor. Anıtlı köyünde yer alan ve Süryanilerin Mor Gabriel Manastırı'ndan sonra 9 asır boyunca Metropolitlik merkezi olarak kullandığı Mor Sobo Katedrali ile 2 bin yıllık anıtın üzerine kurulan Meryem Ana Kilisesi görenleri adeta büyülüyor. Sabancı Mardin Kent Müzesi Müdürü Gani Tarkan, Anıtlı köyünün sanat tarihi ve arkeoloji bilimi açısından çok önemli bir yer olduğunu söyledi. Köyde yer alan 2 bin yıllık anıtın üzerine kurulmuş Meryem Ana Kilisesi'nin muhteşem bir yapıya sahip olduğunu ifade eden Tarkan, Meryem Ana Kilisesi'nin bölgenin ilk portatif yapılarından biri olduğunu bildirdi. Bazı kaynaklarda, köydeki Meryem Ana Kilisesi'nin milattan sonra 1. yüzyılda yapıldığının yer aldığını aktaran Tarkan, şöyle konuştu: ''2 bin yıllık anıtın üzerine kurulmuş bir kilisedir. Meryem Ana Kilisesi'nin başka bir örneği yok. Meryem Ana Kilisesi'nde haçın üzerinde İsa'nın ruhunu betimleyen güvercin figürü var. Bu, sadece buradaki Meryem Ana Kilisesi'nde var. Bu bölgede ve dünyadaki kiliselerde şu ana kadar benzerini görmedik. Mor Sobo Kilisesi olarak bilinen merkezi katedralin bir bilim merkezi olmuş. O dönemlerde bu köye Ortadoğu'dan gelen öğrencilere eğitim verilirmiş.'' Tarkan, inanç turizmi bakımından çok zengin potansiyele sahip köyün turizme kazandırılması gerektiğini de sözlerine ekledi. ''Sanatçılar özel olarak bölgede çalışmalı'' Artuklu Üniversitesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Güner Coşkunsu da Mardin'in siyasi, dini ve kültür tarihi açısından çok önemli bir yere sahip olan ve Turabdin bölgesinde istisnai bir şekilde korunabilmiş olan Anıtlı köyüne keşif gezisi düzenlediklerini bildirdi. Köyü, halka, bilim dünyasına, yöneticilere, sanatçılara ve turizm sektörüne tanıtmak ve disiplinler arası çalışmalara teşvik etmek için uğraştıklarını dile getiren Coşkunsu, bu geziyle köyün arkeolojik, antropolojik, topografik, sanat tarihi ve sanatsal açıdan holistik bir değerlendirmesinin yapılabilmesi ve ileride yapılacak disiplinler arası ve uluslararası projeler için fikir üretilmesini amaçladıklarını kaydetti.

Artuklu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Ali Asker Bal ise ilk defa bu köye geldiğini ve çok etkilendiğini söyledi. Sanatçıların mutlaka burayı görmesi gerektiğini belirten Bal, ''Buradaki mimari yapılar mozaikler bir sanatçı olarak beni çok etkiledi. Birçok sanatçının özel olarak burada çalışması, esinlenmesi gerekiyor. Türkiye'de sanat yapan insanların bu tür yerleri gezerek, bu zengin kaynağı kullanarak çok daha iyi sanatsal ürünler ortaya çıkarabileceklerini düşünüyorum'' dedi. ''40 kilise varmış'' Anıtlı Köyü Muhtarı Habib Doğan da köyün bölgedeki Hristiyanların önemli yaşam alanı olduğunu, hâlihazırda köyde 18 Süryani ve 1 Müslüman aile bulunduğunu belirtti. Eski Anıtlı köyünün tamamen toprak altında ve arkeologlar tarafından keşfedilmesi gereken bir yer olduğunu ifade eden Doğan, şöyle dedi: ''Köydeki Mor Sobo Kilisesi olarak bilinen merkezi katedral 9 asır boyunca Turabdin bölgesinde metropolitlik merkezi olarak kullanılmış. Timurlenk döneminde yıkıldıktan sonra o özelliğini yitiriyor. Mardin Müze Müdürlüğü tarafından geçen aylarda Mor Sobo Katedrali'nde bir kazı çalışması yapıldı. İç tarafı iç kısmı temizleniyor. Zannedersem bir dönem sonra her şey açığa çıktığı zaman çok önemli bir yer olacak. Turizm açısından çok önemli bir yer. Hatta mutlaka herkesin gelip görmesi gereken bir yer.''


Mar Petrus ve Paulus Kilisesi (Merkez)

Mardin Gül Mahallesi’nde bulunan bu kilise, Patrik II. Abdullah döneminde Papaz Abdülmesih’in çabaları ile Aziz Petrus ve Paulus adına 1914 yılında yapılmıştır.

Kesme taştan yapılmış olan kilise dikdörtgen planlı olup, üzeri çatı ile örtülüdür. Taş işçiliğinde dikkati çeken bir bezemeye rastlanmamaktadır. Kilisenin en büyük özelliği kök boyalarla el işinden yapılmış olan baskı perdeleridir.

Mor İliyo Kilisesi (Merkez)

Mardin Kalesi’nde bulunan bu kilise III.yüzyılda yapılmıştır. Kesme taştan yapılan kalenin mimari yapısını tam olarak tespit edebilmek mümkün olamamıştır.

Mor Behnam (Kırklar) Kilisesi (Merkez)

Mardin Şar Mahallesi’nde bulunan bu kilisenin V.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Kırk din şehitlerine ait kemiklerin 1170’de bu kiliseye getirilmiş olmasından ötürü aynı zamanda Kırk Şehitler Kilisesi ismiyle tanınmıştır. Günümüzde Mardin Metropolitlik Kilisesi’dir.

Kilise yöresel kesme taştan, geniş bir avlu içerisinde yapılmıştır. Duvar işçiliğinde son derece ince bir işçilik uygulanmıştır. Üç ayrı girişi olan kilisenin cephelerinde dantel gibi işlenmiş taş örgüler dikkati çekmektedir. Apsisi, çan kulesi ve 1500 yıllık kök boya perdeleri ile dikkat çekici bir yapıdır.

Surp Kevork (Kırmızı) Kilisesi (Merkez)

Mardin Ermeni cemaatinin kullandığı bu kilise, kayıtlarından öğrenildiğine göre 420 yılında yapılmıştır. Ancak değişik zamanlarda yapılan onarımlar sonucunda özelliğinden büyük ölçüde uzaklaşmıştır.

Kesme taştan yapılmış olan kilisenin ibadet mekânı 10 payenin taşıdığı bir çatı ile örtülmüştür. Apsisindeki geometrik taş süslemeleri ile dikkati çekmektedir.

Protestan Kilisesi (Merkez)

Mardin il merkezinde bulunan bu kilise oldukça geniş bir alan üzerine 569 yılında yapılmıştır. Kesme taştan yapılmış olan kilisede geometrik ve çeşitli bitkisel motiflere yer verilmiştir.

Mor Hırmıs Kilisesi (Merkez)

Mardin il merkezinde bulunan bu kilise 430 yılında yapılmıştır. Başlangıçta Hıristiyanların kullandığı kiliseyi 1552 yılından sonra Nasturiler kullanmıştır.

Kesme taştan yapılmış olan ve yer yer geometrik taş bezemelerin bulunduğu kilise de iki metropolitin mezarının bulunması daha da önem kazanmasına neden olmuştur.



145 görüntüleme0 yorum

Son Yazılar

Hepsini Gör

Comments


bottom of page